مهندس حسین محمودی معمار هنرمند، واقع گرا، با تجارب بسیار، برداشتی از خط فکری او در مصاحبه معماری

نقدی بر تعدادی از آثار مهندس حسین محمودی معماری هنرمند، واقع گرا و مردم شناس

نقدی بر ویلای دماوند به قلم مهدی علیرضایی و سمیه ابراهیمی

در کوچه باغ های دماوند که قدم میزنی بازی آجر  و کاشی های رنگی، راهی به گذشته برایت باز می کند. راهی که خیالت را تا قلب معماری سنتی می کشاند. قلب معماری سنتی این جاست که باید در بدو ورود اجازه ات را با کوبه یا حلقه به در زدن بگیری تا یک گام به رایحه کاه گل نزدیک شوی و صدای رقص آب در حوض کوچک آبی تو را به طراوت مهمانی ساده تخت های چوبی دعوت کند و لذت تماشای حوض فیروزه ای در قاب کاه گل و چوب و سنگ ریزه ها همراه با سایه سقف رسمی بندی شده، نگاهت را به گردشی رویایی ببرد و تو را کم کم از پله های کاشی کاری شده ی خفته در دالان تاریک به طبقه بالا سوق دهد و آنجا وارد بازی دیگری می شوی، بازی جالب بخاری دیواری، هواکش و کرسی خانه در کنار هم.
در قالب همان خانه سنتی، در آن تونل زمان نشانه هایی از امروز می بینی! نشانه های مدرنیته ی پر هیاهو و اضطرابی که در سکوت و آرامش رویایی گذشته ها ارام گرفته، زمانی که مطبخ لوازم برقی امروزی را در اغوشش دارد اما هنوز زندگی طبیعت در خانه موج می زند، آن قدر که محو شکوه و سادگی هم نشینی چوب و حصیر در سقف می شوی و ناخوداگاه لبخند می زنی !
درپس این همه زیبایی این سوال در ذهن نقش می بندد که زیبایی شناسی در نظر معمار گذشته کجا جای داشته ؟ و اساسا طراحی ها  در راستای زیبایی شناسی بوده یا کاربری آسایش؟



قطعا کاربری ها و فراهم آوردن منطقه آسایش اولین و مهم ترین گزینه ها در ذهن معماران سنتی بوده است و زیبایی ها کم کم با توجه به توان، موقعیت و سلیقه ی صاحب خانه، به خانه ها ملحق می شدند، اما همان مصالحی که در گذشته تنها به صرف کاربری مورد استفاده قرار می گرفته امروزه به جهت خرید دید زیبایی شناسانه معماری و برای زنده کردن احساسات و ذهنیات درونی بیننده در قالب پوسته ای تزئینی بر پیکره بنا می نشیند و احتیاجات امروزی ما در بطن این بنای سنتی گنجانده می شود و حتی کلید وپریز ها تا حد امکان رنگی از گذشته  به خود می گیرد و در اینجا باز این سوال پیش می آید که الگوهای رفتاری انسان  امروز تا چه حد در نوگرایی در طرح  های قدیمی موثر است؟

تا این حد که درون گرایی درمدرنتیه گم می شود وهشتی ها و دالان های ورودی محو می شوند و چون در معماری و جامعه امروز فضایی برای حیاط های بزرگ و گروهی نیست، حیاط در باغچه ای خلاصه می شود و در عوض دیوار های  بیرونی بلند خانه های قدیمی کوتاه می شوند و ارسی های مشبک و پرکار شیشه رنگی جای خود را به شیشه های بزرگ بی رنگ با قاب های پهن تر می دهند تا  تابلویی حقیقی از مناظر بیرونی به ما  هدیه دهند و نمایی جدید در داخل و خارج ساختمان می سازند.



این بنا که ما را به سفری در گذشته برد، برگرفته از ذهنیتی تلفیقی است که موجب تعبیه ی ساختمان در دو طبقه شده است که در طبقه همکف آن آشپزخانه، اتاق پذیرایی، اتاق خواب وکرسی خانه قرار دارد و در طبقه زیرین آن سونای بخار  و جکوزی در فضای شبیه حوض خانه جای گرفته است و این دو طبقه از طریق راه پله ای، در دل دالانی تاریک، در بستری سنت گونه به هم متصل می شوند.


در نهایت در یک نتیجه گیری کلی، می  توان به این مهم رسید که این ساختمان تنها تلفیقی از سنت و مدرنیته نیست بلکه نمایی بارز ازهنر و تفکر است که قدرت ذهن زیبای طراح  را در هماهنگ کردن گذشته و حال نشان می دهد و نشان می دهد که بازی با بعد چهارم معماری(زمان) تا چه اندازه می تواند حس زیبایی را در عین کاربری وهماهنگی با محیط به انسان القا کند.

مرجع: کتاب معماری فضا: مبانی، روشها و تمرین کاربردی در معماری فضای داخلی، تالیف و گردآوری: مهدی علیرضایی 1359، سمیه ابراهیمی 1359، ناشر: موسسه علم معمار رویال، 1393


برداشتی از خط فکر مهندس حسین محمودی در یک مصاحبه معماری به قلم امیرحسین سرور از مصاحبه معماری جلال حسن خانی از کلوپ معماران و سازندگان با حسین محمودی

حسین محمودی معماری با تجربه، کاردان و هنرمند است که سرمایه گذاران، ایشان را به عنوان معماری که می تواند باعث ارزش افزوده به بنا و محل ساخت شود، به خوبی می شناسند.
نمونه کارهای ایشان به وضوح بیان کننده ی این موضوع است. در مصاحبه ای که در ادامه ارائه شده است، از ایشان سوال می شود که تعریف شما از معماری چیست؟ ایشان اینگونه معماری را تعریف می کند:

«فضایی که آدم در آن بتواند راحت زندگی کند»

گاهی اوقات یک فضا، نمای بسیار زیبایی دارد، اما نمی توان در آن احساس راحتی کرد و در این صورت نمی توان گفت که این فضا معماری دارد، چنین فضایی فرم خوبی دارد اما عملکرد مناسبی را ندارد. نظر مهندس حسین محمودی درباره معماری این است که یک بنا باید علاوه بر فرم، عمکلرد نیز داشته باشد تا بتوانیم از معماری انجام شده، حس خوبی بگیریم. اگر بنایی باعث ایجاد حس رضایت و خوشایندی در کارفرما نشود معماری انجام شده، موفق نبوده است. عملکرد و فرم فضا باید با هم کار کنند تا حس خوبی به ما بدهند و از نظر ساختاری کامل شوند.



گاهی اوقات از معماری های خارج از ایران  مانند معماری های اروپایی و آمریکایی در ایران بدون هیچ فلسفه ای الهام گرفته می شود. مهندس حسین محمودی در این رابطه میگویند: اگر شما از یک اثر ژاپنی الهام می گیرید، باید فلسفه و رویکرد ژاپنی را بشناسید.
به بیان دیگر، برای مثال اگر از یک بنای مینیمال که در حاشیه یکی از شهرهای اصلی فرانسه قرار داد الهام گرفته شود و در یکی از مناطق شمالی تهران آن طرح پیاده سازی شود، آیا از این طراحی نتیجه می گیریم؟  فلسفه زندگی مردم ایران در آن منطقه از شهر تهران با سبک مینیمال فرانسوی یا ژاپنی و ... متفاوت است و پذیرنده ی آن سبک مینیمال نیست؛ نوع غذا، پوشش، روابط اجتماعی، تفکرات، ادبیات،... و در کل سبک زندگی آنها شبیه به سبک مینیمال نیست.  پس چگونه می توان گفت که معماری مینیمال پاسخ گوی نیاز آنهاست؟ درست مانند شعرهای ایرانی در مقابل شعرهای غیر ایرانی!  تفکر ایرانی، آن شعرهای پر از ایهام  و استعاره و پیچیدگی حافظ را پذیرفته است و با آن فرهنگ بالغ شده است، حال آیا همیشه یک شعر نوین ساده اروپایی می تواند آن تفکر را ارضا نماید؟!




معماری که مهندس حسین محمودی به آن توجه ویژه دارد آن است که فضای خلق شده، نه تنها نیازهای بهره بردار اول بنا را دنبال کند، بلکه در طول نسل های بعدی نیز خدمتگزار و تاثیر گذار باشد. اثری ماندگار که سادگی و زیبایی آن در طول دهه های مختلف پایدار بماند.
از جمله چالش هایی که در طراحی معماری مهندس حسین محمودی نقل میکند آن است که:
گاهی اوقات سرمایه گذار به طور مستقیم به معمار خط می دهد و معمار مجبور است که به یک سری از درخواست های سرمایه  گذار تن دهد. گاهی این سرمایه گذار یک سرمایه گذار قدیمی و با فرهنگ است. ولی گاهی فقط می خواهد هزینه کند تا نظر خود را اعمال کند. در این بحث معمار تا حد ممکن نباید در اصول معماری کوتاهی کند، اما نه در حدی که  منزوی و گوشه نشین شود و کار به دست کسانی سپرده شود که به همان حداقل ها هم تن نمی دهند. این موضوع نیز یک هنرمند با روانشناسی بالا می خواهد.



ایشان در سال 1377 پروژه سفره خانه باغ صبا را زیر نظر معمار سنتی شناخته ایران اقای

آغاز کرد؛ تجارب معماری اسلامی را به دست آورد، سپس با طراحی معماری شهرک مانلی در خطه شمال ایران، سبکی جدید از معماری مدرن ایرانی را ارائه نمود که الگویی بسیار مناسب برای معماران بعدی بوده است و چندین پروژه اداری و تجاری که از تجارب کاری ایشان می باشد.

مهندس داراب دیبا درباره ایشان اینگونه می گویند: شهرک مانلی در واقع یک معماری مولف است. معماری این است که با همان چوب و سنگ و آجر و متریال های شناخته شده بومی یک ترکیب هنری بدیع خلق شود، که این امر را مهندس حسین محمودی محقق کرده است.

 گاهی اوقات عده ای در انتخاب سبک فیلم، فیلم های اصغر فرهادی و عده ای دیگر فیلم کلاغ پر را می پسندند. این نشان دهنده سلیقه ی متفاوت کارفرماست که باعث می شود کارفرما تاثیر مستقیم روی اثر و معماری داشته باشد. تشخیص این کار بسیار سخت است که تا چه حد باید به گفته های کارفرما توجه کرد و چقدر هویت معماری را در نظر گرفت. نظر مهندس حسین محمودی این است که ما می توانیم از معماری خارجی الگو بگیریم، به شرط آنکه آن را وارد فرهنگ ایرانی کنیم و بتوانیم با همان سبک، نیازهای ایرانی را نیز پوشش دهیم.





مهندس محمودی در رابطه با معماری مدرن این گونه می گویند:
کسی که در زمان خود، معماری عالی قاپو را پیاده سازی کرده، یک معمار کاملا مدرن و حرفه ای بوده است، چرا که در آن زمان در مساجد و عمارت های مجاور از کاشی استفاده نشده و کاشی یک متریال خارجی محسوب می شده است. منظور از مدرن این است که « بتوانی با همان مصالح پایه و شناخت هویت معماری یک سری اثر هنری زیبا خلق کنی».

مهندس حسین محمودی تعریف معماری را به درستی نگه داشته و به هیچ وجه حاضر نیست بنای مدرنی بسازد که بهره برداران بعدی، احساس نارضایتی کنند.

از ایشان سوال می شود که سه نفر از معمارانی که دوست دارند را نام ببرند: او مهندس نادر اردلان را عنوان شخصی که معماری روز ایرانی را می داند معرفی می کند،
در ادامه مهندس فرامرز شریفی را معرفی می کند و می گوید ایشان جزء معماران ارزنده هستند،
و نفر سوم از مهندس بیات نام می برند، با این نظریه که ایشان از مولفان معماری هستند و ادامه می دهد که با سه نفر نمی شود کار را تمام کرد و از مهندس بهرام شیر دل به عنوان یک معمار با معماری معنا دار و قدرت نقد و تحلیل بالا، یاد میکند.

از مهندس محمودی پرسیده می شود که "جامعه معماری ایران را چگونه می بینند؟" ایشان در پاسخ می گویند:
در کنار معماران خوبی که در صحنه امروز معماری کشور هستند، دو دسته معمار نیز وجود دارند: دسته اول معمارانی هستند که می خواهند به نیاز سرمایه گذاران پاسخی بسیار سنگین دهند و سبک های مختلف را با یکدیگر ترکیب می کنند، به نحوی که هم هزینه خیلی بالا می رود و هم اثر هویت خودش را ازدست می دهد و دسته دوم معمارانی هستند که می خواهند به قدر زیادی مینیمالیسم کار کنند، که بازهم  با سبک و فرهنگ جامعه ما در تناقض است، مقداری تعادل در نحوه طراحی این همکاران باعث می شود آثار بهتری را در صحنه ساخت و ساز کشور شاهد باشیم.

برداشت  امیرحسین سرور از مصاحبه جلال حسن خانی از باشگاه معماران و سازندگان با حسین محمودی.